Maria Montessori podkreśla, że dzieciństwo, a zwłaszcza wiek przedszkolny, to najważniejszy okres dla rozwoju człowieka, w czasie którego zachodzą wszystkie podstawowe procesy twórcze, nadające kształt osobowości. Dlatego centralne miejsce zajmuje dziecko, jego właściwości i rozwój, jak i również odpowiednio przygotowane warunki, aby wyłonił się i został wykorzystany cały jego potencjał. Dziecko posiada wewnętrzną siłę – energię, która rodzi spontaniczną aktywność, niezbędną do jego rozwoju. Sprawia, że dziecko jest niestrudzone, nie boi się wysiłku, lecz stale go poszukuje i wytrwale realizuje podjęte działania. Dlatego na potrzebie ruchu należy oprzeć wychowanie. Aktywność dziecka jest jego naturalną potrzebą i równocześnie podstawą rozwoju. Zdaniem Montessori, okres od 0 do 6 lat to okres budowania charakteru i inteligencji dziecka. Jest to okres najbardziej chłonnego umysłu, czyli największych możliwości uczenia się.
Cały proces wychowania odbywa się dzięki typowym dla okresu dzieciństwa właściwościom takim, jak: „absorbująca psychika”, „okresy szczególnej wrażliwości”, „polaryzacja uwagi”.
Zadania pedagogiki Montessori:
- Uczenie przez działanie:
Dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, w przemyślanym środowisku pedagogicznym, przy współpracy z nauczycielami.
- Samodzielność:
Dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce, czas i formę pracy (indywidualną lub z partnerem) przy zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności.
- Koncentracja:
Dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy wykonywaniu konkretnych zadań.
- Lekcje ciszy:
Dzieci uczą się współpracować w cichych zajęciach indywidualnych i grupowych.
- Porządek:
Dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania zasad porządku w otoczeniu i swoim działaniu.
- Społeczne reguły:
Dzieci zróżnicowane wiekowo (trzy roczniki) są łączone w grupy, sprzyja to wymianie wzajemnych zdolności i umiejętności. Dzieci uczą się przestrzegać reguł: nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj.
- Obserwacja:
Obserwacja jest kluczem dorosłych do poznania świata dziecka. Nauczyciel z szacunkiem i uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka, jest jego przewodnikiem.
- Indywidualny tok rozwoju każdego dziecka:
Dziecko jest serdecznie przyjęte, znajduje uwagę i indywidualną opiekę nauczyciela. Pracuje według własnego tempa i możliwości, podejmując zadania, do których jest już gotowe.
